Çocukların Dünyasında Oyun

OYUN NEDİR?

EĞİTİM VE TERAPİ ALANLARINDA OYUNUN ÖNEMİ

Türk Dil Kurumu (2017) oyunu, “yetenek ve zekâ geliştirici, belli kuralları olan, iyi vakit geçirmeye yarayan eğlence” olarak tanımlamakta ve aynı zamanda;

“tiyatro veya sinemada sanatçının rolünü yorumlama biçimi”,

“müzik eşliğinde yapılan hareketlerin bütünü”,

“bedence ve kafaca yetenekleri geliştirmek amacıyla yapılan, çevikliğe dayanan her türlü yarışma” gibi farklı kullanımlarına yer vermektedir (Yılmaz, 2018).

Türkçede oyun ve oynamak kavramlarının tek bir anlamı yoktur. Dans, tiyatro, gösteri ve spor dallarındaki faaliyetlerde oyun olarak tanımlanabilmektedir. Tanzimat dönemi ile birlikte Namık Kemal gibi yazarlar yazılı tiyatro metni için de oyun kavramını kullanmaya başlamışlardır. Çocukların ifadesine göre de oyun kavramı en temel eğlenme hakkı olarak tanımlanmaktadır (Yılmaz, 2018).

Oyun; en başta folklorumuzun en zengin ögesidir. Arkeologlar yaptıkları çalışmalarda dünyanın pek çok önemli bölgesinde oyuncak kalıntılarına rastlamışlardır. Ülkemizde “beştaş” olarak bilinen oyun, Anadolu’nun en eski oyunlarından birisidir.

Oyunu tanımlayan ‘bağlantı kurma kuramı’na göre; oyun, çocuğun yaşadığı kültürün geçmişe ait özelliklerini yansıtır. Çocuğun oyunlarında sergilediği koşma, vurma, çarpma, atlama gibi davranışlar geçmişte atalarının yaptığı savaşma, avlanma, sığınak kurma gibi eylemlerin tekrar edilmesidir.

Huizinga’ya göre, oyun sadece insana ait bir davranış değildir. Hayvanlarda oyun oynayabilirler. Oyun oynamak irrasyonel bir eylem olmakla birlikte insanların akıllı varlıklar olmanın ötesinde olduğunu göstermektedir (Yılmaz, 2018).

Oyun, bedensel eğitimde ve beceri gelişiminde önemli olduğu kadar değerlerin öğretilmesinde ve ruhsal sağlığın olumlu yönde ilerlemesinde oldukça önemli yere sahiptir. Gazali’ye göre de, oyun çocuğun enerjisini yenilemesi ve zihnini tazelemesi için gerekli olan temel bir ihtiyaçtır (Yılmaz, 2018).

Eğitim ve terapi alanında da kullanılan oyun teknikleri ‘oyunlaştırma’ kavramı ile açıklanabilmektedir. Oyunlaştırma (productivity games) kavram olarak birden çok tanımla açıklanmaktadır. Ancak her tanımın ortak noktası, oyunlaştırmanın bireylerin motivasyonunu artırarak eğitim ve terapi sürecine dahil olma isteği ve bu sürecin devam etmesi için teşvik edici tüm uygulamaları içermesidir (Yılmaz, 2018).

Freud’a göre hiçbir oyun rastgele oluşmaz. Çocuk oyun ile hayalleri ve gerçek dünyanın birleşimini oluşturur.

Yetişkinlerde duygu, düşünce ve istekler nasıl konuşarak dışa vuruluyor veya ifade ediliyorsa çocuklarda da kelimelerden ziyade oyun aracılığı ile duygular dışa vurulmaktadır (Axline, akt:Schaefer, 2013; Akt., Bekeç, 2018).

Tüm bunlarla birlikte oyunun çocukların ruhsal ve fiziksel gelişim alanlarında sağlıklı bir ilerleme adına oldukça önemli katkısı vardır. Oyun oynamayan bir çocuk duygularını ve düşüncelerini ifade edememekte ve bu nedenle de öz saygısı düşük bir birey olarak yetişmektedir. Çocuklarla istenilen bir iletişim kurabilmek ve onların psikolojik durumlarını da göz ardı etmemek için onların oyun oynamalarına imkan tanınmalıdır. Aynı zamanda oyun oynamak çocukların yaratıcılıklarını da geliştirmektedir. Bu nedenlerle eğitim öğretim sürecinde de öğrenciye kazandırılması gereken bilgiler oyunlaştırma teknikleri ile daha etkili bir şekilde öğretilebilir. Ebeveynlerin, öğretmenlerin ve eğitim alanındaki herkesin oyun oynamanın çocukların dünyasında ki önemini kavrayabilmesi ve olumlu etkilerini göz ardı etmemeleri için okul psikolojik danışmanlarının bu konu üzerine eğitim programları hazırlamaları ciddi bir öneme sahiptir.

Emrah BİNGÜL

Psikolojik Danışman

KAYNAKÇA

Bekeç, M., (2018), Deneyimsel Oyun Terapisinin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı Olan 6-11 Yaş Arasındaki Çocukların Duygu ve Davranışları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.

Yılmaz, M., (2018), Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okullarda Oyun Hakkına İlişkin Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.