Neden Aynı Nehirde İki Kere Yıkanılmaz?

Yunan filozof Herakleitos "Safto to kosmo ola alazun. Tipota den meni idio." böyle demiş. Aynı nehirde iki defa yıkanamazsın. Nehir suyu taşır, zaman da seni taşır. Artık ne nehir aynı nehirdir ne de sen aynı sensindir. Bir şeyi ikinci kez yapmaya kalktığında asla ilki gibi olmaz. Üçüncü de ikinciyle... Çünkü en basitinden sen daha önce o nehre girmiş birisindir artık. İlk defa o nehirde yıkanacak biri değilsin.
Bu sözü mantıksız ve temelsiz bulanlar da var. Çünkü nehir kelimesine takılırlar. Su demiyor ki nehir diyor. Nehir zaten devinim halindedir ve hep aynı kalacaktır. Memleketimizden örnek verecek olursak , Türkiye'nin en hızlı akan nehri Çoruh ne kadar akarsa aksın Çoruhluğundan ne kaybeder. Yine aynı Çoruh nehridir. Yani su zerreciklerinden bahsediyor olsa doğru söylüyor olurdu ama nehirden bahsediyor. Nehir denen şey sürekli yenilenip temizlenen su zaten. Leğen ya da küvet değil ki. Bu da bir bakış açısı ama bana kalırsa doğru bir bakış açısı değil. Anlatılmak istenen Çoruh'ta iki kere yıkanılamayacağı değil. İkinci kez geldiğinde nehrin değişmiş olacağı. Yine Çoruh nehridir ama ilk yıkandığındaki Çoruh değildir. Senin de adın aynı ama on yıl önceki senle aynı mısın? Nehri aynı kabul etsek bile ikinci kez yıkanacak olan sen ilk senden farklısın. Nehri ve seni de sabit tutarsak gün farklı, hava farklı, zaman farklı. Toprak bile farklı. Tüm bunlar nehri değiştirmeye yeter.
Diğer bir bakış açısı nehir de değişse sen de değişsen aynı duruma ulaşmayacağının bir ispatı yoktur. Hatta nehrin ya da senin değiştiğinin de bir ispatı yoktur. Eğer sonuç aynı olacaksa -ki olmayacağına kimse kanıt getiremez- o zaman aynı nehirde iki kez yıkanılmış olur. Matematiksel olarak düşünürsek x' i 2 azaltıp y' i 2 arttırsak yine z sonucuna ulaşabiliriz.
Yine de sözün temeli her şeyin hareket halinde olduğu ve değişime uğradığı. Burada bahsedilen değişiyor olmak. Çünkü nehre 100. defa da girsen ıslanırsın, eğer sonuca bakacaksak sadece. İnsanlar aynı yollardan geçer. Bile isteye ya da mecburen. İnsanın fıtratında değişimden korkmak mevcuttur. Bazen kaçar değişimden, bazen de değişmek isterken hep başladığı noktada bulur kendini. Ama her başa döndüğünde bile farklı biri olmuştur. Kısa bir cümleyle çok şey özetlenmiş. Aynı nehirde iki kez yıkanılmaz.
Genelde çoğu şey ilkinin tadını vermez. Ama dilerim sizler aynı şeylerini yaptığınızı sanırken ilkine göre daha çok keyif alırsınız. Bu söze göre seni yıkayan su başka su, ilki akıp gitti. Temiz bir başlangıç, ikinci başlangıç. Belki de her birimiz daha önce başkasının yıkandığı sularda yıkanıp duruyoruz.
Bütün genellemeler yanlış olmaya meyillidir. Bu genellemede de olduğu gibi. Felsefe de böyle bir şey. Siz ne diyorsunuz, aynı nehirde iki kez yıkanamaz mıyız?