Oyunun Çocuk Gelişimine Etkisi

Psikolojinin üzerinde durduğu önemli konularından biri de çocukların fiziksel, ruhsal ve sosyal gelişimini takip etmek ve oluşabilecek sorunlardan dolayı önceden önlem almaktır. Psikolojik saptamaların erken fark edilmesi ve müdahale edilmesi, sonradan oluşabilecek daha büyük problemleri önlenmesi psikologların, pedagogların ve çocuk gelişimcilerinin ilgilendiği önemli konulardandır. Uzmanların çocuk gelişimindeki “normal” ve “anormal” davranışları yakından takip etmek, sağlıklı gelişim için neler yapılabileceği, hangi konular üzerinde durulacağı, ne gibi önlemler alınacağı birçok resmi kurumların da ilgilendiği konulardandır. Çocuk gelişimi konusunun bu kadar gündemde olması ve üzerinde bu kadar çalışma yapılmasına rağmen çocukların ruhsal gelişimini değerlendirmek ve gerekli önlemleri almak için “enstrümanlar” hala çok yetersizdir. Ülkemiz bu konuda yabancı kaynaklardan yardım almaktadır. Yabancı kaynakların ülkemizde kullanılması ne kadar doğru olduğu bilinmez ve büyük bir tartışma konusudur. Ulusal tekniklerin geliştirilmesi için bu konu üzerinde önemli çalışmalar yapılmaktadır. Oyun terapisi çocuk psikolojisini tanıma ve gerektiğinde müdahale etmek için kullanılan yöntemlerden biridir. Oyunun eğitici özelliğinin dışında tedavi edici yönünün de keşfedilmeye başlamasıyla “oyun terapisi” psikoloji alanında kullanılmaya başlanmıştır. Bazı durumlarda çocuklarla iletişim kurmak için oyun bir iletişim aracı olarak kullanılır. Özellikle okul öncesi dönemde oldukça yaygındır. Oyun terapisinin faydalarına kısaca bakacak olursak; • Oyun oynamak çocuklar için sosyal, fiziksel ve kavramsal gelişim konusunda en iyi eğitim yoludur. • Çocukların zihinsel ve sosyal becerilerini geliştirir. Duygu ve düşüncelerini ifade etmelerini sağlar. • Çocuklar kendilerine güvenmeyi, iş birliği yapmayı, saygı duymayı, sorumluluk almayı ve bu sorumlulukları yerine getirmeyi öğrenirler. • Problemlerine çözüm bulmayı, duygularını tanımlamayı ve olumsuz duygularla başa çıkmayı, korkularıyla mücadele etmeyi öğrenir. • Oyun oynamak aynı zamanda çocukların dünya ile ilgili temel bilgileri edinmelerinin bir yoludur. Bu bilgiler daha sonra öğrenecekleri dil, sanat, Sosyal Bilimler, Matematik ve Fen ile ilgili tüm bilimlerin yolunu da açar. Oyun ve oyuncakların çocuklar için önemi bilinmekle beraber yerinde ve zamanında kullanım çocukların fiziksel, psikomotor, duygusal, sosyal ve zihin/dil gelişim alanlarına olumlu katkılar sağlamaktadır. Bunlardan bazılarını şöyle ele alabiliriz. Oyun ve Fiziksel Gelişime Olan Etkileri Hareketli oyunlar sırasında çocuklar çeşitli kas hareketleri içerisinde bulunmaktadır. Bu nedenle bu hareketler esnasında kaslarda kasılma ve uzamalar meydana gelir. Kalp atış hızlanır, solunum artar. Bu sırada sıklaşan nefes alışverişi sonucunda kana bol miktarda oksijen gider ve kan dolaşımı hızlanır. Ayrıca toplarla çalışmalar, dengede durma oyunları çocukların dayanıklılığını arttırır. Psikomotor Gelişime Olan Etkileri Bazı çocuklar hareketli oyunlardan ürkebilir ve çekinebilir. Bu nedenle bu çocuklar için yürüme ve koşma daha kolay hareketler olur. Oyun yolu ile çocuklara cesaret verilebilirse eğer korkuları ve çekingenlikleri ortadan kalkacaktır. Oyunun verdiği neşe ve haz ile olumlu duyguları pekişecek ve iradesi güçlenecektir. Duygusal Gelişime Olan Etkileri Çocuklar çoğunlukla hareketli varlıklardır. Bu hareketliliğin yanında bir de iç ruhsal dünyaları bulunmaktadır. O dünyanın içerisine girebilmek, onun duygularını tanıyabilmek ve onu olumlu davranış ve duygulara yönlendirebilmek gerekir. Bunun için eğitsel oyunlar önerilebilir. Bu sayede çocuğun görev duygusu uyandırılabilir, sorumluluk duygusu ve birtakım sosyal beceriler kazandırılabilir. Birçok şeyi oyun yolu ile kazandırmak en etkili yöntemdir. Sosyal Gelişime Olan Etkileri Özellikle 6 yaşa kadar çocukların kendilerine göre yargıları henüz olgunlaşmamış olabilir. Bu nedenle toplum kurallarının çocuk tarafından benimsetebilmesi için oyun oldukça etkilidir. Misal evcilik oyunları çocuklar için rol paylaşımı adına önemlidir. Böylece çocuklar toplumsal yaşantı içerisine girerler ve karşılıklı ilişkilerin neler olduğunu oyunda yaşayarak öğrenirler. Zihin ve Dil Gelişimine Olan Etkileri Çocukların zihin ve dil gelişimi diğer gelişim alanları gibi oldukça önemlidir. Özellikle çocukların düşünce ve hayal gücünü arttıran oyunlara başvurulmalı ve uygulanmalıdır. Çocuğun gördüğünü hatırlayabilmesi bunu belleğinde tutabilmesi, okunan kısa hikâye ve masalları dinleyebilmesi, sorulan soruları yanıtlayabilmesi, aklında kalanı anlatabilmesi gibi beceriler oyunlarla birlikte uygulandığında çocuğun öğrenmesi kolaylaşır. Sonuç olarak oyunun çocukların duygularını, düşüncelerini, gereksinimlerini en iyi ifade ettikleri evrensel bir dil olduğunu unutmamalıyız.

FATMA YILDIZOĞULLARI PSİKOLOG